Cá chim kiện tỳ dưỡng huyết

Cá chim còn có tên là xương ngư, bình ngư, thoa phiến ngư... Tên khoa học: Stomateoides argenteus Euphrasen., họ cá chim trắng (Stomateoidae). Cá chim có nhiều ở vùng Vịnh Bắc Bộ và Trung Nam Bộ. Bên cạnh loài trên, một số loài cá cũng gọi là cá chim: cá chim gai, cùng họ cá chim trắng. Cá chim đen: cỡ nhỏ, có lớp “vảy” đen bọc ngoài. Cá chim Ấn Độ thuộc họ cá chim 2 vây Momeidea. Hiện nay, nước ta có loại cá chim nước ngọt, nguồn gốc Nam Mỹ thịt ăn ngon lại lớn nhanh nên được nuôi ở nhiều nơi. Thành phần dinh dưỡng: thịt cá chim ngon và bổ, là đặc sản hàng đầu trong các loài cá biển (chim, thu, nụ, đé). Trong 100g thịt cá chim trắng có nhiều nước, protid, lipid, tro, canxi, sắt, phosphor, natri, kali, các vitamin C, PP, B₁, B₂,...
Theo Đông y, cá chim vị ngọt mặn, tính hơi ôn; vào tỳ và thận. Công dụng: kiện tỳ dưỡng huyết, bổ vị cố tinh, nhu lợi cân cốt. Dùng cho các trường hợp: ăn kém, suy nhược, hồi hộp đánh trống ngực (tâm quí), đau đầu hoa mắt chóng mặt; mất ngủ, ngủ kém, quên lẫn, đau nhức, mỏi mệt, tê bại vùng cổ, thắt lưng và tay chân. Liều dùng cách dùng: 200 - 250g dưới dạng nấu, hầm, xào om, chiên rán.

Một số món ăn - bài thuốc có cá chim Canh cá chim hạt dẻ: cá chim 250g, hạt dẻ 15 - 30 hạt. Cá chim làm sạch, hạt dẻ đập bỏ vỏ, thêm gia vị vừa ăn; nấu canh. Dùng cho các trường hợp phong thấp, thoái hoá xương khớp, đau nhức tay chân, đau lưng mỏi gối, yếu mỏi tay chân.
Canh ngài tằm cá chim: cá chim 250g, ngài tằm 20 con. Cá chim làm sạch, thêm gia vị vừa ăn; nấu canh. Dùng cho các trường hợp thận hư, liệt dương, di tinh tảo tiết.
Canh “xương ngư nhị bạch”: cá chim 250g, bạch truật 15g, bạch thược 15g. Sắc thuốc lấy nước bỏ bã; cá chim làm sạch, cắt khúc, cho vào nước thuốc nấu canh, thêm gia vị vừa ăn. Dùng cho các trường hợp rối loạn tiêu hoá, tiêu chảy do tỳ vị hư nhược, thiếu máu do huyết hư thiểu dưỡng.

Canh cá chim đậu trắng: cá chim 250g, đậu trắng hạt to 30g. Cá chim rửa sạch, cắt khúc lớn, cho đậu, gừng tươi đập giập, nấu canh; thêm hành sống và gia vị vừa đủ. Dùng cho các trường hợp tiêu hoá kém, chán ăn, gầy yếu.
Cá chim hầm sâm quy thục hoài sơn: cá chim 250g, đảng sâm 15g, đương quy 15g, thục địa 15g, sơn dược 20g. Dược liệu sắc hãm lấy nước bỏ bã; cá chim rửa sạch, cắt khúc, cho cá chim vào hầm. Dùng cho các trường hợp đau đầu hoa mắt chóng mặt xây sẩm do huyết hư, hồi hộp mất ngủ, suy nhược mỏi mệt.

Kiêng kỵ: Người có mỡ máu cao, tăng huyết áp, bệnh mạch vành cần thận trọng, không nên ăn nhiều.    

  TS. Nguyễn Đức Quang