Bài thuốc trị tăng huyết áp

Theo y học cổ truyền, tăng huyết áp là hội chứng thuộc phạm vi các chứng huyễn vựng (chóng mặt, hoa mắt), đầu thống (nhức đầu), thất miên (mất ngủ)... Nguyên nhân do các tạng can, thận, tỳ bị mất điều hòa mà gây ra bệnh. Ngoài ra còn yếu tố đàm thấp hay gặp ở những người bệnh tạng béo và cholesterol máu cao, xơ cứng động mạch, bệnh thận, tiền mãn kinh... Y học cổ truyền chia tăng huyết áp làm 4 thể: âm hư dương xung, can thận hư, tâm tỳ hư và đàm thấp. Xin giới thiệu một số bài thuốc trị theo từng thể bệnh.
Thể âm hư dương xung
Thường gặp ở người trẻ, người bị rối loạn tiền mãn kinh: Người bệnh có biểu hiện hoa mắt chóng mặt, tai ù, hay cáu gắt, miệng đắng, họng khô, ít ngủ, hay mê, rêu lưỡi trắng hoặc hơi vàng, mạch huyền hoạt sác. Phép chữa là tư âm tiềm dương. Dùng một trong các bài thuốc:
Bài 1: cỏ nhọ nồi 10g, cỏ xước 10g, măng vòi 9 cái, lá bạc hà 100g, nước vo gạo 300ml. Tất cả rửa sạch giã nát cho vào nước vo gạo lọc lấy 100ml uống liền trong 3 ngày.

Kỷ tử.

Bài 2 - Thiên ma câu đằng ẩm: thiên ma 6g, câu đằng 12g, phục linh 12g, tang ký sinh 16g, đỗ trọng 12g, ngưu tất 12g, ích mẫu 16g, dạ giao đằng 16g, hoàng cầm 12g, chi tử 8g, thạch quyết minh 20g. Sắc uống ngày 1 thang.
- Nếu nhức đầu nhiều thêm hoa cúc 12g, mạn kinh tử 12g.
- Nếu ngủ ít thêm toan táo nhân 8g, bá tử nhân 8g.
- Nếu âm hư nhiều, biểu hiện chóng mặt hoa mắt, hồi hộp, mất ngủ, hay quên, lòng bàn tay bàn chân nóng, lưỡi đỏ ít rêu, mạch huyền sác, dùng bài Lục vị quy thược hay bài Kỷ cúc địa hoàng gia giảm.
- Nếu thiên về dương xung hay can hỏa thịnh, biểu hiện đau đầu dữ dội, mắt đỏ, táo bón, họng khô, đầu lưỡi đỏ ít rêu, mạch huyền sác có lực, dùng bài Long đởm tả can thang gia giảm: long đởm thảo 8g, hoàng cầm 12g, chi tử 12g, sài hồ 8g, đương quy 8g, sinh địa 14g, xa tiền 16g, trạch tả 12g, cam thảo 4g, mộc thông 8g. Sắc uống ngày 1 thang.
Thể can thận hư
Hay gặp ở người già, xơ cứng mạch máu. Phép chữa là tư dưỡng can thận. Dùng bài: hà thủ ô 16g, hoàng bá 12g, sinh địa 12g, quả dâu chín 12g, tang ký sinh 12g, mẫu lệ 20g, ngưu tất 12g, trạch tả 8g. Sắc uống ngày 1 thang.
- Nếu thiên về âm hư, biểu hiện nhức đầu, chóng mặt, hoa mắt, ù tai, hoảng hốt, dễ sợ, ngủ ít hay mê, lưng gối yếu, miệng khô mặt đỏ, chất lưỡi đỏ, mạch huyền tế sác. Phép chữa là bổ can thận âm. Dùng bài Lục vị quy thược và Kỷ cúc địa hoàng thang.
- Nếu thiên về dương hư, biểu hiện sắc mặt trắng, chân gối yếu mềm, đi tiểu nhiều, liệt dương, di tinh, mạch trầm tế. Phép chữa là ôn dưỡng can thận. Dùng bài Lục vị quy thược và Kỷ cúc địa hoàng thang thêm các thuốc trợ dương như: ba kích 12g, ích trí nhân 12g, đỗ trọng 8g. Không nên dùng các vị thuốc tính vị quá cay nóng như nhục quế, phụ tử chế.
Thể tâm tỳ hư
Hay gặp ở người già, có kèm theo loét dạ dày - tá tràng và viêm đại tràng mạn. Người bệnh có biểu hiện sắc mặt trắng, da khô, mệt mỏi, ngủ ít, ăn kém, đi ngoài phân lỏng, đầu choáng mắt hoa, rêu lưỡi nhạt, mạch huyền tế. Phép chữa là kiện tỳ bổ huyết an thần. Dùng một trong các bài thuốc:
Bài 1: bạch truật 12g, đẳng sâm 12g, hạt sen 16g, ý dĩ 16g, tâm sen 8g, đan sâm 4g, xương bồ 8g, hạt muồng 1g, ngưu tất 12g, hoài sơn 16g. Sắc uống ngày 1 thang.
Bài 2 - Quy tỳ thang gia giảm: bạch truật 12g, đẳng sâm 12g, đương quy 8g, mộc hương 4g, viễn chí 8g, táo nhân 12g, long nhãn 12g, hoa hòe 8g, ngưu tất 12g, hoàng cầm 8g, tang ký sinh 12g. Sắc uống ngày 1 thang.

Thân củ khô của cây thiên ma cho vị thuốc thiên ma.

Thể đàm thấp Hay gặp ở người béo, có tăng huyết áp và cholesterol máu cao. Người bệnh có biểu hiện người béo mập, ngực sườn đầy tức, hay lợm giọng, buồn nôn, ăn ít ngủ kém, rêu lưỡi trắng dính, miệng nhạt, mạch huyền hoạt, nếu đàm thấp hóa trọc thì ngủ ít hay giật mình, đầu có cảm giác căng tức, mạch thập hóa đàm. Dùng một trong các bài:
Bài 1: bán hạ chế 8g, trần bì 6g, tinh tre 8g, thảo quyết minh 12g, hoa hòe 12g, hạ khô thảo 12g, tỳ giải 12g, rễ cỏ tranh 12g, ngưu tất 12g. Sắc uống ngày 1 thang.
Bài 2 - Bán hạ bạch truật thiên ma thang gia giảm: bán hạ chế 6g, phục linh 8g, bạch truật 12g, câu đằng 16g, hy thiêm 16g, hoa hòe 16g, cam thảo 6g, trần bì 6g, thiên ma 16g, ngưu tất 16g, ý dĩ 16g. Sắc uống ngày 1 thang.
-          Nếu đàm thấp hóa hỏa dùng bài Ôn đởm tả can thang gia giảm: trúc nhự 12g, chỉ thực 8g, phục linh 8g, hoa hòe 16g, bán hạ chế 8g, trần bì 6g, cam thảo 6g, long đởm thảo 12g, hoàng cầm 16g, tang ký sinh 16g. Sắc uống ngày 1 thang.

  Lương y Thái Hòe